Matične ćelije iz pupčane vrpce: Potpuni vodič za roditelje

U poslednje vreme sve više se govori o matičnim ćelijama iz pupčane vrpce i njihovoj potencijalnoj ulozi u lečenju raznih bolesti. Mnogi roditelji razmišljaju o čuvanju ovih ćelija prilikom porođaja, ali ostaju brojna pitanja o postupku, efikasnosti i praktičnim aspektima ove procedure.

Šta su matične ćelije i zašto su važne?

Matične ćelije su osnovne ćelije organizma koje imaju sposobnost da se razviju u različite tipove ćelija i da popravljaju oštećena tkiva. Tokom razvoja embriona, ove ćelije se diferenciraju u sve vrste ćelija u organizmu, uključujući ćelije srčanog mišića, krvne ćelije i ćelije kože.

Najveća koncentracija matičnih ćelija kod odraslih nalazi se u koštanoj srži i krvi, ali sa godinama njihov broj i vitalnost opadaju. Naučnici su otkrili da se veliki broj izuzetno mladih i vitalnih matičnih ćelija nalazi u krvi pupčane vrpce novorođenčeta.

Koje bolesti se mogu lečiti matičnim ćelijama?

Trenutno se matičnim ćelijama može lečiti više od 75 teških bolesti, uključujući:

• Maligne bolesti (leukemije, limfomi)
• Poremećaje krvi (talasemija, srpastu anemiju)
• Urođene poremećaje metabolizma
• Autoimune bolesti
• Poremećaje imuniteta

Postupak prikupljanja matičnih ćelija

Proces uzimanja matičnih ćelija je jednostavan i bezbolan:

1. Nakon porođaja i presecanja pupčane vrpce
2. Krv se prikuplja iz dela vrpce povezanog sa placentom
3. Postupak traje manje od minuta
4. Ne ugrožava majku niti dete

Čuvanje matičnih ćelija

Nakon prikupljanja, ćelije se podvrgavaju analizama na prisustvo infekcija i virusa. Zatim se zamrzavaju na temperaturi od -196°C u gasovitoj fazi tečnog azota. Ovako sačuvane ćelije mogu ostati životno sposobne decenijama.

Većina banaka nudi pakete za čuvanje na period od 20 godina. Nakon isteka ovog perioda, roditelji (ili kasnije dete) mogu odlučiti da produže čuvanje uz dodatni trošak.

Česta pitanja roditelja

Da li postupak može da šteti bebi?

Ne, prikupljanje krvi iz pupčane vrpce se obavlja nakon što se preseca vrpca i nema uticaja na majku ili dete.

Ko može koristiti sačuvane ćelije?

Ćelije mogu koristiti:

• Dete kome su prikupljene (autologna transplantacija)
• Članovi porodice (alogena transplantacija)
• U nekim slučajevima ćelije mogu biti kompatibilne sa roditeljima i braćom i sestrama

Šta ako se rode blizanci?

Roditelji mogu izabrati da sačuvaju ćelije samo jednog deteta ili oba. Mnoge banke nude popust za čuvanje ćelija drugog blizanca.

Koliko košta čuvanje matičnih ćelija?

Cene variraju zavisno od zemlje i banke. U Evropi cena za 20 godina čuvanja obično iznosi između 1500 i 2500 evra. Nakon isteka ovog perioda, godišnje čuvanje obično košta oko 40 evra.

Da li ćelije imaju "rok trajanja"?

Iako teorijski zamrznute ćelije mogu ostati životno sposobne veoma dugo, većina banaka nudi ugovore na 20 godina, nakon čega se može produžiti čuvanje.

Da li je čuvanje matičnih ćelija za svakog?

Doktori posebno preporučuju čuvanje matičnih ćelija u sledećim slučajevima:

• Porodična istorija bolesti koje se mogu lečiti matičnim ćelijama
• Mešoviti brakovi (zbog težeg pronalaženja kompatibilnih davalaca)
• Trudnoće nakon veštačke oplodnje

Ipak, konačna odluka je individualna i treba je doneti nakon detaljnog razmatranja svih činjenica i savetovanja sa stručnjacima.

Razvijanje novih terapija

Nauka o matičnim ćelijama se brzo razvija, a istraživanja pokazuju obećavajuće rezultate u lečenju šećerne bolesti, moždanog udara, bolesti srca i drugih stanja. Čuvanjem matičnih ćelija, roditelji daju svojoj deci pristup potencijalnim terapijama budućnosti.

Kako tehnologija napreduje, sve više bolesti može postati tretabilno matičnim ćelijama, što dodatno povećava vrednost njihovog čuvanja.